Y học cổ truyền Việt Nam là tài sản văn hoá quý báu của dân tộc Việt Nam, được hình thành, phát triển gắn với lịch sử phát triển của dân tộc. Xác định tầm quan trọng của nền y học cổ truyền, Đảng và Nhà nước, Chính phủ đã có nhiều chủ trương, chính sách nhằm bảo tồn, kế thừa và phát triển; đồng thời xác lập trách nhiệm và sứ mệnh đối với các giá trị văn hoá, truyền thống lịch sử, đời sống tinh thần của cộng đồng các dân tộc trong nền văn minh nhân loại. Đặc biệt, Nghị quyết số 20-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương khoá XII: Hệ thống chính, nhất là bệnh viện đa năng; cấp huyện bố trí khoa, tổ bộ môn y học cổ truyền; xã phường bố trí cán bộ y học cổ truyền phù hợp và khuyến khích thôn bản, cụm dân cư có phòng chẩn trị y học cổ truyền; từng bước bảo hiểm y tế đối với các dịch vụ y học cổ truyền.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác phát triển nền y học cổ truyền vẫn còn nhiều khó khăn, hạn chế, chưa tương xứng với tiềm năng, thế mạnh. Một số nhiệm vụ trọng tâm như xây dựng hệ thống chính sách pháp luật; đào tạo nguồn nhân lực; nghiên cứu, phát triển các phương pháp điều trị, sản phẩm thuốc y học cổ truyền, chưa tạo được dấu ấn mạnh mẽ trong công cuộc phát triển nền kinh tế – xã hội đất nước, đặc biệt trong công tác chăm sóc sức khoẻ nhân dân và hội nhập quốc tế.
Trong bối cảnh mới, nhằm kế thừa, phát huy các giá trị của nền y học cổ truyền Việt Nam trong chăm sóc sức khoẻ nhân dân và đóng góp tích cực phát triển kinh tế – xã hội, kịp thời khắc phục những hạn chế, yếu kém, Thủ tướng Chính phủ chỉ thị:
- Các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Uỷ ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, cơ quan, tổ chức liên quan quán triệt và thực hiện nghiêm túc, có hiệu quả Nghị quyết số 20-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá XII; Nghị quyết số 139/NQ-CP ngày 31/12/2017 của Chính phủ ban hành Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 20-NQ/TW; Kết luận số 24-KL/TW ngày 12/7/2021 của Bộ Chính trị; Kết luận số 68-KL/TW ngày 10/4/2020 của Ban Bí thư; Quyết định số 1893/QĐ-TTg ngày 25/12/2019 của Thủ tướng Chính phủ; phấn đấu đến năm 2030 nền y học cổ truyền Việt Nam phát triển, hiện đại, bền vững, hội nhập quốc tế…
- Bộ Y tế
a) Chủ trì, phối hợp với Bộ Tư pháp, các bộ, ngành liên quan rà soát, nghiên cứu hoàn thiện hệ thống cơ chế, chính sách phù hợp với đặc thù của y học cổ truyền nhằm thúc đẩy y học cổ truyền phát triển đúng với tiềm năng vốn có, tăng cường kết hợp y học cổ truyền và y học hiện đại; nghiên cứu mở rộng phạm vi sử dụng, thanh toán bảo hiểm y tế đối với các loại thuốc cổ truyền, thuốc dược liệu, dược liệu, dịch vụ khám, chữa bệnh bằng y học cổ truyền; đề xuất xây dựng Luật về y học cổ truyền.
b) Phối hợp với Bộ Nội vụ để hoàn thiện tiêu chuẩn, chức danh nghề nghiệp trong lĩnh vực y học cổ truyền.
c) Chủ trì, nghiên cứu, đề xuất đầu tư xây dựng mới, nâng cấp, mở rộng quy mô các cơ sở khám chữa bệnh y học cổ truyền phù hợp với quy hoạch mạng lưới cơ sở y tế và quy hoạch phát triển kinh tế – xã hội các địa phương; chú trọng lựa chọn thứ tự ưu tiên đầu tư và ưu tiên bố trí nguồn đầu tư công để đầu tư đối với một số cơ sở đang có yêu cầu cấp bách.
d) Tiếp tục xây dựng hướng dẫn chẩn đoán và điều trị, các quy trình kỹ thuật khám bệnh, chữa bệnh, kết hợp y học cổ truyền và y học hiện đại, tập trung vào một số thế mạnh như chăm cứu và các phương pháp điều trị không dùng thuốc khác.
đ) Chủ trì, phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Tài chính nghiên cứu, đề xuất các nhiệm vụ khoa học công nghệ sử dụng ngân sách nhà nước để tập trung nghiên cứu một số bài thuốc, nghiên cứu phát triển các sản phẩm từ dược liệu, thuốc cổ truyền…; chủ động nghiên cứu, đề xuất, tổ chức thực hiện các chính sách, cơ chế phù hợp để nghiên cứu khoa học trong lĩnh vực y học cổ truyền theo yêu cầu của Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12 năm 2024 của Bộ Chính trị về đổi mới, phát triển khoa học công nghệ và đổi mới, sáng tạo quốc gia đến 2050; phù hợp với quy định của pháp luật về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo; nghiên cứu đề xuất cơ chế phù hợp để cân đối ngân sách, đầu tư cho hoạt động nghiên cứu lâm sàng, nghiên cứu dược lâm sàng trong y học cổ truyền nhằm hỗ trợ việc công nhận, định vị, điều trị và phê duyệt thuốc.
e) Chỉ đạo, hướng dẫn chuyên môn toàn diện trong công tác phát triển nguồn dược liệu trong nước theo hướng công nghiệp; ban hành bản đồ quy hoạch vùng trồng dược liệu cấp quốc gia và địa phương; bảo tồn nguồn dược liệu quý/hiếm, đặc hữu; đầu tư các dự án trồng nuôi trồng, thu hái, bảo quản, chế biến dược liệu đảm bảo chất lượng và an toàn, phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế (GACP-WHO, ORGANIC…); gắn với việc thiết lập hệ thống truy xuất nguồn gốc bằng công nghệ số nhằm kiểm soát chất lượng, minh bạch hoá chuỗi cung ứng và phục vụ mục tiêu xuất khẩu.
g) Đẩy mạnh đào tạo nguồn nhân lực y học cổ truyền, nhất là nguồn nhân lực chuyên sâu, chất lượng cao, tạo điều kiện cho đội ngũ y, bác sỹ y học cổ truyền tiếp cận với các kỹ thuật hiện đại để tăng chất lượng kết hợp y học cổ truyền và y học hiện đại.
h) Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số thuộc lĩnh vực y học cổ truyền, tập trung số hóa các tài liệu, tư liệu quý về y học cổ truyền, xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về vùng dược liệu, các vị thuốc, cây thuốc, bài thuốc, thay thuốc tiêu biểu, công trình khoa học để dễ dàng bảo tồn tra cứu; chỉ đạo các địa phương, đơn vị đẩy mạnh chia sẻ thông tin về y học cổ truyền tại địa phương, đơn vị.
i) Đẩy mạnh, tăng cường, nâng cao hiệu quả các hoạt động hợp tác quốc tế trong các diễn đàn, khuôn khổ song phương, đa phương, tập trung các lĩnh vực mà Việt Nam có thế mạnh và đang có nhu cầu (giao lưu học thuật, trao đổi kinh nghiệm, hợp tác nghiên cứu khoa học, đào tạo và trao đổi nhân lực, thu hút đầu tư nước ngoài…); chủ trì, phối hợp với Bộ Ngoại giao và các bộ, ngành liên quan tổ chức xây dựng, phê duyệt, trình cấp có thẩm quyền phê duyệt các đề án, chương trình hợp tác với các nước có nền y học cổ truyền phát triển như Trung Quốc, Hàn Quốc, Ấn Độ…; chủ động triển khai các điều ước quốc tế, thỏa thuận quốc tế, kế hoạch đã ký kết.
- Bộ Tài chính: Trên cơ sở các nhiệm vụ được cấp có thẩm quyền phê duyệt, đề xuất các bộ, cơ quan trung ương, Bộ Tài chính chủ trì, tổng hợp, cân đối, bố trí nguồn ngân sách nhà nước, bảo đảm cao cấp có thẩm quyền quyết định theo quy định của pháp luật về ngân sách nhà nước, pháp luật về đầu tư công, phù hợp với khả năng cân đối của ngân sách nhà nước.
- Bộ Khoa học và Công nghệ: Bố trí kinh phí để triển khai các nhiệm vụ khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo đã được phê duyệt theo quy định, lưu ý xử lý kịp thời các vấn đề đặc thù của y học cổ truyền; chủ trì, phối hợp với Bộ Y tế chỉ đạo việc thực hiện chính sách về bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ đối với các bài thuốc, phương pháp khám chữa bệnh bằng y học cổ truyền.
- Bộ Nông nghiệp và Môi trường: Tổ chức nghiên cứu hiệu quả hoạt động theo mô hình trồng rừng để phát triển dược liệu; bảo vệ, khai thác, chế sử lý tốt tài nguyên gen dược liệu; phối hợp với Bộ Y tế chỉ đạo các địa phương, đơn vị phát triển nguồn dược liệu trong nước, bảo tồn nguồn dược liệu quý/hiếm; tổ chức khai thác nguồn tài nguyên dược liệu theo hướng khoa học và bền vững; chuẩn hóa các quy trình nuôi trồng, thu hái, bảo quản, chế biến dược liệu nhằm đảm bảo chất lượng và an toàn khi sử dụng; tạo sự kết nối hoạt động nuôi trồng, chế biến, thương mại các sản phẩm dược liệu, từ dược liệu theo mô hình OCOP.
- Bộ Xây dựng: Chủ trì, phối hợp với Bộ Y tế và các địa phương trong việc lồng ghép nội dung phát triển mạng lưới cơ sở y học cổ truyền vào các quy hoạch xây dựng đô thị, khu du lịch, sinh thái và nông thôn, bảo đảm đồng bộ về hạ tầng.
- Bộ Công Thương: Chủ trì, phối hợp với Bộ Y tế tổ chức xúc tiến thương mại, hỗ trợ doanh nghiệp kết nối, hợp tác với các nước trong khu vực và trên thế giới nhằm khai thác hiệu quả thị trường ngoài nước; tổ chức quản lý sản phẩm lưu thông trên thị trường.
- Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch: Chủ trì, phối hợp với Bộ Y tế trong tổ chức thực hiện các hoạt động thông tin, quảng bá y học cổ truyền gắn với quảng bá văn hóa, bản sắc dân tộc và chỉ đạo phát triển các loại hình du lịch y tế, du lịch chăm sóc sức khỏe có sử dụng y học cổ truyền; quản lý chặt chẽ, hiệu quả hoạt động quảng cáo về y học cổ truyền.
- Bộ Dân tộc và Tôn giáo: Tổ chức thực hiện có hiệu quả dự án phát triển dược liệu trong Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; phối hợp với Bộ Y tế tổ chức điều tra, bảo tồn, đánh giá và chuyển giao các tri thức y học cổ truyền trong cộng đồng dân tộc thiểu số.
- Bộ Ngoại giao: Phối hợp với Bộ Y tế triển khai các điều ước quốc tế, thỏa thuận quốc tế, kế hoạch thuộc lĩnh vực y học cổ truyền đã ký kết; hỗ trợ Bộ Y tế trong việc xây dựng, tổ chức thực hiện các Chương trình, kế hoạch, dự án hợp tác quốc tế về y học cổ truyền; tổ chức công tác thông tin, quảng bá, giới thiệu hình ảnh, thương hiệu, giá trị văn hóa của y học cổ truyền Việt Nam trên thế giới.
- Hội đồng Y Việt Nam: Đẩy mạnh hoạt động sưu tầm, kế thừa, bảo tồn, phát triển các bài thuốc hay, cây thuốc quý, các phương pháp chẩn trị bệnh hiệu quả, cổ truyền truyền thống, phổ biến đến viện yên nhân dân trong nước biết, sử dụng có hiệu quả, nhân rộng.
- Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương:
a) Có trách nhiệm ưu tiên bố trí ngân sách địa phương để thực hiện công tác phát triển y học cổ truyền; ban hành chính sách, cơ chế ưu đãi thu hút đầu tư xây dựng bệnh viện, nhà thuốc y học cổ truyền và các xã hội phát triển y học cổ truyền trên địa bàn.
b) Đầu tư, nâng cấp bệnh viện y học cổ truyền theo hướng hiện đại, bảo đảm phân đấu mỗi tỉnh có ít nhất 01 bệnh viện với cơ sở hạ tầng, thiết bị hiện đại để nâng cao hiệu quả công tác kết hợp y học cổ truyền với y học hiện đại trong khám và điều trị.
Tổ chức kế thừa, bảo tồn gìn giữ và khai thác hợp lý bài thuốc quý, cây thuốc bản địa và phát triển dược liệu truyền thống của địa phương, xây dựng bản đồ quy hoạch dược liệu tại địa phương.
d) Lồng ghép công tác phát triển y học cổ truyền vào trong các chương trình, dự án phát triển y tế dự phòng và y tế cơ sở tại địa phương.
đ) Chỉ đạo, tổ chức công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát hoạt động nuôi trồng, sản xuất, kinh doanh dược liệu, thuốc cổ truyền và cung ứng dịch vụ khám, chữa bệnh bằng y học cổ truyền.
Giao Bộ Y tế theo dõi, đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện Chỉ thị này tại các bộ, ngành, địa phương, đơn vị; định kỳ báo cáo Thủ tướng Chính phủ kết quả thực hiện.
Nơi nhận:
- Ban Bí thư Trung ương Đảng;
- Thủ tướng, các Phó Thủ tướng Chính phủ;
- Các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ;
- HĐND, UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương;
- Văn phòng Trung ương và các Ban của Đảng;
- Văn phòng Tổng Bí thư;
- Văn phòng Chủ tịch nước;
- Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội;
- Văn phòng Quốc hội;
- Tòa án nhân dân tối cao;
- Viện kiểm sát nhân dân tối cao;
- Kiểm toán Nhà nước;
- VPCP: BTCN, các PCN, Trợ lý, Thư ký TTg, Phó TTg, TGĐ Cổng TTĐT, các Vụ, Cục, đơn vị;
- Lưu: VT, KGVX (2).
